Εκπαίδευση στα βήματα του Σάμερχιλ

 Reblogged from: http://news.kathimerini.gr/

Με άξονα την απελευθέρωση των παιδιών, ιδρύματα στον αγγλοσαξονικό κόσμο προσφέρουν εναλλακτικές μορφές μάθησης

Της Σάντρας Βούλγαρη

Μια φορά κι έναν καιρό πριν από πολλά χρόνια σε ένα από τα πιο όμορφα σημεία της αγγλικής εξοχής ιδρύθηκε ένα σχολείο διαφορετικό από τα άλλα... Το Summerhill στο Suffolk, δημιούργημα του σπουδαίου Σκωτσέζου δασκάλου Alexander Neil, άνοιξε τις πόρτες του το 1921 και υπήρξε το πιο διάσημο «ελεύθερο» σχολείο στον κόσμο. Στο Σάμερχιλ η παρακολούθηση των μαθημάτων δεν είναι υποχρεωτική. Εργασίες εκτός μαθήματος, βαθμοί και εξετάσεις δεν υπάρχουν. Οι απαραίτητες διατάξεις και οι κανονισμοί για την ασφάλεια και την υγεία των μαθητών και τη ρύθμιση της κοινοτικής ζωής δεν εκδίδονται από μια αρχή, ένα συμβούλιο δασκάλων η ένα διευθυντή αλλά συζητιούνται δημοκρατικά, ψηφίζονται, καταργούνται και τροποποιούνται στις γενικές σχολικές συνελεύσεις που γίνονται κάθε εβδομάδα με τη συμμετοχή όλων των μαθητών και του προσωπικού του σχολείου. Ναι, το Σάμερχιλ συνεχίζει να υπάρχει και να ακολουθεί μέχρι σήμερα τις εκπαιδευτικές αρχές του Αλεξάντερ Νιλ. «Το παιδί είναι από τη φύση του καλό», έλεγε ο ιδρυτής και διευθυντής επί σειρά ετών του σχολείου που σαν φιλοδοξία του είχε τη δημιουργία ενός χώρου όπου τα παιδιά μπορούν να ανακαλύψουν τον εαυτό τους. Ο Νιλ δεν ενδιαφέρθηκε να κάνει τα παιδιά προσαρμόσιμα στην κρατούσα κοινωνική τάξη πραγμάτων, αλλά ενδιαφέρθηκε να τα κάνει ευτυχισμένους ανθρώπους που στη δική τους κλίμακα αξιών πρώτη θέση θα κατέχει η καλοσύνη.

Διαπαιδαγώγηση

Σε μια περίοδο που ήδη έχει αρχίσει να με απασχολεί η διαπαιδαγώγηση της κόρης μου, η συμπεριφορά μου απέναντί της (να είμαι αυστηρή η όχι;) αλλά και το «σχολικό» της μέλλον (σε μια χώρα όπου το εκπαιδευτικό σύστημα γίνεται ολοένα και πιο πιεστικό για τα παιδιά) ξαναβρήκα με μεγάλη μου χαρά ένα από τα αγαπημένα βιβλία των εφηβικών μου χρόνων, τη «Θεωρία και πράξη της αντιαυταρχικής εκπαίδευσης. Σάμερχιλ το επαναστατικό παράδειγμα ενός ελεύθερου σχολείου» του Αλεξάντερ Νιλ. Ηταν η αφορμή για μια μικρή έρευνα: υπάρχουν άλλα «ελεύθερα σχολεία» στον κόσμο (στην Ελλάδα φυσικά ούτε συζήτηση για κάτι τέτοιο...) και πού;

Free School ένας χώρος όπου οι πληροφορίες και η γνώση μοιράζονται χωρίς ιεραρχία και εκτός του ιδρυματικού περιβάλλοντος ενός επίσημου σχολείου. Η ανοιχτή δομή ενός ελεύθερου σχολείου έχει στόχο να ενθαρρύνει την αυτοπεποίθηση, την κριτική ικανότητα και την προσωπική ανάπτυξη. Στην Αγγλία σήμερα πέρα από το Σάμερχιλ υπάρχει μόνο ένα ακόμη, το Sands School στο Dartmoor που ιδρύθηκε το 1987. Στην Αυστραλία περίπου δέκα ελεύθερα σχολεία συνεχίζουν να λειτουργούν, ενώ στις ΗΠΑ πέρα από τα τρία περισσότερο γνωστά (Albany Free School, Grassroots Free School, Jefferson County Open School) το κίνημα των ελεύθερων σχολείων γνωρίζει μεγάλη άνθηση καθώς οι γονείς έχουν αρχίσει και αναζητούν εναλλακτικές λύσεις στο παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστημα. «Είμαστε όλοι δάσκαλοι, είμαστε όλοι μαθητές» είναι ένα από τα βασικά μότο εργαστηρίων και μαθημάτων που βασίζονται στο free school movement και πραγματοποιούνται σε σπίτια, καφετέριες και κοινοτικά κέντρα, ενώ ένας συγκεκριμένος κλάδος των ελεύθερων σχολείων (Sudbury Schools) που ξεκίνησε στην Αμερική έχει εξαπλωθεί σε χώρες της Ευρώπης ανά τον κόσμο, μέχρι και την Ιαπωνία.

Ενα από τα πιο ενδιαφέροντα θέματα με τα οποία ασχολήθηκε ο Αλεξάντερ Νιλ και στη συνέχεια ολόκληρο το σύστημα των free schools ήταν η επιβολή ή μη της πειθαρχίας στα παιδιά. «Εδώ προβάλλεται μια ασεβής ερώτηση: και γιατί πρέπει να υπακούν τα παιδιά. Η δική μου απάντηση είναι: πρέπει να υπακούν για να ικανοποιείται η δίψα των μεγάλων για εξουσία. Ποιος άλλος λόγος θα μπορούσε να υπάρχει», γράφει στο βιβλίο του ο Αλεξάντερ Νιλ παραθέτοντας μερικά παραδείγματα που μπορεί κάτι να σας θυμίζουν. «Ναι, μα όταν το παιδί δεν υπακούσει στο να φορέσει τα παπούτσια, θα κρυολογήσει», μπορείτε να μου πείτε. «Μπορεί και να γκρεμιστεί σε κανένα γκρεμό, αν δεν ακούει τον πατέρα του. Μα φυσικά θα έπρεπε να πειθαρχεί όταν βέβαια πρόκειται για ζωή ή για θάνατο. Αλλά για πέστε μου, πόσες φορές τιμωρείται ένα παιδί γιατί δεν πειθάρχησε σε μια τέτοια περίπτωση; Σπάνια, αν όχι ποτέ. Κατά κανόνα το παιδί τιμωρείται για ψιλοπράγματα. Στο Σάμερχιλ κάθε παιδί είναι ελεύθερο να κάνει αυτό που επιθυμεί, φτάνει να μην παραβλάπτει την ελευθερία των άλλων.

Υπακοή σημαίνει ευγένεια απέναντι στους άλλους. Κι αυτό είναι ένας στόχος, ο οποίος μπορεί σε κάθε κοινότητα να πραγματοποιηθεί».

Είτε τις ασπαζόμαστε είτε όχι οι αρχές ενός ελεύθερου σχολείου θα έπρεπε να μας γεμίζουν θάρρος και αισιοδοξία. Υπάρχουν και άλλοι τρόποι πέρα από αυτούς που έχουμε μάθει για να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας. Τι λέτε, να το τολμήσουμε;