ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΚΥΡΑ-ΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ

Reblogged from: http://akrasakis.blogspot.gr/

Μεγάλη Σαρακοστή είναι η χριστιανική περίοδος νηστείας που προηγείται του Πάσχα. Λέγεται «Μεγάλη» για να ξεχωρίζει από εκείνη που προηγείται των Χριστουγέννων, η οποία χαρακτηρίζεται «Μικρή», επειδή είναι πιο ελαφριά. Ονομάζεται Σαρακοστή επειδή γίνεται σε ανάμνηση της σαρανταήμερης νηστείας του Χριστού στην έρημο. Αρχικά, η διάρκειά της ήταν

έξι (6) εβδομάδες, ενώ αργότερα προστέθηκε και μια έβδομη. Έτσι, η Μεγάλη Σαρακοστή ξεκινά την Καθαρή Δευτέρα και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο. 

Το έθιμο της κυρα-Σαρακοστής είναι πολύ παλιό και τείνει στις μέρες μας να εκλείψει. Συναντάται -με διάφορες παραλλαγές- σε αρκετά μέρη της πατρίδας μας. Χρησίμευε για τον υπολογισμό των επτά (7) εβδομάδων της Μεγάλης Σαρακοστής, καθώς τότε δεν υπήρχαν ημερολόγια. Στις περισσότερες περιοχές έφτιαχναν μια χάρτινη ζωγραφιά (ημερολόγιο) που απεικόνιζε την κυρα-Σαρακοστή ως μια γυναίκα που έμοιαζε με καλόγρια, με επτά (7) πόδια (όσες και οι εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής), με σταυρωμένα χέρια (γιατί προσεύχονταν), χωρίς στόμα (γιατί νήστευε) κι έναν σταυρό (γιατί πήγαινε στην εκκλησία).  

Στο τέλος κάθε εβδομάδας, αρχίζοντας από το Σάββατο μετά την Καθαρή Δευτέρα, της έκοβαν ένα (1) πόδι και συνέχιζαν, κόβοντας το τελευταίο το Μεγάλο Σάββατο. Αυτό το πόδι το δίπλωναν καλά και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο ή καρύδι (περιοχή της Χίου), το οποίο τοποθετούσαν μαζί με άλλα. Όποιος το έβρισκε θεωρούνταν τυχερός και γουρλής. Σε κάποιες περιοχές, το έβδομο πόδι το τοποθετούσαν μέσα στο ψωμί της Ανάστασης.

Σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, την κυρα-Σαρακοστή την έφτιαχναν από ζυμάρι με απλά υλικά και, κυρίως, πολύ αλάτι για να μη χαλάσει. Εξάλλου, δεν τρωγόταν, αφού χρησιμοποιούνταν ως ημερολόγιο. Αλλού πάλι, την έφτιαχναν από πανί και τη γέμιζαν με πούπουλα.

Στον Πόντο, η κυρα-Σαρακοστή ήταν μια πατάτα ή ένα κρεμμύδι που το κρεμούσαν απ' το ταβάνι και πάνω του είχαν καρφωμένα επτά (7) φτερά κότας, ώστε να αφαιρούν ένα φτερό κάθε εβδομάδα. Εδώ το έθιμο ονομαζόταν «Κουκουράς», ο οποίος ήταν και ο φόβος των παιδιών! 

                                                                                                      Καλή Σαρακοστή!!!

Η ΚΥΡΑ-ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ

Την κυρα-Σαρακοστή

που ΄ναι έθιμο παλιό,

οι γιαγιάδες μας τη φτιάχναν

με αλεύρι και νερό

Για στολίδι τής φορούσαν

στο κεφάλι ένα σταυρό,

μα το στόμα της ξεχνούσαν

γιατί νήστευε καιρό.

Και τις μέρες τις μετρούσαν

με τα πόδια της τα επτά,

κόβαν ένα τη βδομάδα

μέχρι να 'ρθει η Πασχαλιά.