«Ίντερνετ: πλεονεκτήματα και παγίδες»

Reblogged from: http://www.educartoon.gr

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Ε’- ΣΤ’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

Στο πλαίσιο της Ευέλικτης Ζώνης επιλέγουμε να ασχοληθούμε με τους μαθητές μας με το θέμα «Ίντερνετ: πλεονεκτήματα και παγίδες» με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς Πλοήγησης στο Διαδίκτυο[1] (7 Φεβρουαρίου). Είναι ένα θέμα οικείο στους μαθητές, αρκετά ενδιαφέρον και επίκαιρο και ως εκ τούτου αναμένουμε τη μεγάλη ανταπόκρισή τους.

Στόχος μας μέσα από αυτή την παρουσίαση είναι να οργανώσουμε επί χάρτου σε πρώτη φάση ένα σχέδιο μαθήματος και στη συνέχεια ένα project. Απώτερος στόχος μας είναι να ευαισθητοποιηθούν οι μαθητές βιωματικά, και όχι μέσα από ένα κλασικό «κήρυγμα», για τους κινδύνους που διατρέχουν όταν «σερφάρουν» σε διάφορες, συχνά αμφιβόλου προελεύσεως και περιεχομένου, ιστοσελίδες και για την αξία της ασφαλούς πλοήγησης στο διαδίκτυο.

Για την ολοκλήρωση αυτής της διδακτικής προσέγγισης προτείνονται περίπου 5 διδακτικές ώρες στο πλαίσιο της Ευέλικτης Ζώνης, στη διάρκεια των οποίων θα αξιοποιηθούν 2 σκίτσα του Μιχάλη Κουντούρη. Η υλοποίηση του project θα απαιτήσει περαιτέρω 3-4 εβδομάδες, δηλαδή 6-8 ώρες διδασκαλίας στην Ευέλικτη Ζώνη.

Στόχοι:

-Να είναι σε θέση οι μαθητές να διατυπώνουν τις απόψεις τους για τις υπηρεσίες που μας προσφέρει το διαδίκτυο.

-Να είναι σε θέση οι μαθητές να διατυπώνουν τις απόψεις τους για τη σκοτεινή πλευρά του διαδικτύου.

-Να είναι σε θέση οι μαθητές να συνεργάζονται, να ανταλλάσσουν απόψεις, να δημιουργούν και να αναζητούν υλικό σε διάφορες πηγές.

Μέθοδος: Επικοινωνιακή προσέγγιση

Ομαδοσυνεργατική

Μέθοδος project

Μορφή: Κατευθυνόμενος διάλογος

Φάσεις:

Κι όλα γίνονται σαν ένα παραμύθι…

1^η διδακτική ώρα (45’)

• Βρισκόμαστε στο νησί του πιο σύγχρονου και κυρίαρχου μέσου επικοινωνίας, στο νησί του βασιλιά «Internet». Το νησί είναι γεμάτο με ηλεκτρονικούς υπολογιστές που υπόσχονται ότι με ένα «κλικ» βρίσκουν τα πάντα. Εμείς είμαστε αρχικά λίγο σκεπτικοί, λίγο φοβισμένοι. Ο βασιλιάς «Internet», όμως, θέλει να μας κρατήσει δέσμιους στο νησί του και μας προσφέρει άπειρα δώρα.

Στο σημείο αυτό θέτουμε την εξής ερώτηση στους μαθητές: «Τι δώρα μας προσφέρει ο βασιλιάς του νησιού για να μας κρατήσει εκεί;» ή «Τι δυνατότητες μας προσφέρει ο βασιλιάς Internet ώστε να κερδίσει τη συμπάθειά μας και να μας κρατήσει εκεί;».

Στην ουσία μ’ αυτό τον έμμεσο τρόπο ζητούμε από τα παιδιά να μας απαριθμήσουν ορισμένα από τα πλεονεκτήματα του παγκόσμιου ιστού.

Κάποιες από τις απαντήσεις που θα δοθούν αναμένεται να είναι οι ακόλουθες:

*     μας επιτρέπει να αναζητούμε πληροφορίες/υλικό για ένα θέμα/ μια εργασία από πολλές πηγές και σε ελάχιστο χρόνο,

*     έχει βελτιώσει την καθημερινότητά μας, καθώς κερδίζουμε χρόνο επιλύοντας διάφορες υποθέσεις μέσω υπολογιστή (π.χ. να κλείσουμε εισιτήρια για ένα ταξίδι, να βρούμε ξενοδοχείο για τις διακοπές μας, να πληρώσουμε τους λογαριασμούς μας, να κάνουμε τις τραπεζικές μας συναλλαγές, να κάνουμε τις αγορές μας),

*     επιτρέπει την επικοινωνία μέσω skype με άτομα που είναι πολύ μακριά και που η τηλεφωνική επικοινωνία μαζί τους θα κόστιζε πολύ,

*     μέσω του διαδικτύου και των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης μπορούμε να γνωρίσουμε άτομα από όλα τα μέρη του κόσμου, άτομα διαφορετικής εθνικότητας και κουλτούρας,

*     προσφέρεται για εκπαίδευση και για σπουδές εξ αποστάσεως,

*     μας επιτρέπει να ενημερωνόμαστε ανά πάσα στιγμή για ό,τι γίνεται γύρω μας (όλες οι εφημερίδες και οι τηλεοπτικοί σταθμοί διαθέτουν ηλεκτρονική σελίδα),

*     προσφέρει λύσεις και για την ψυχαγωγία μας. Μας επιτρέπει να ακούσουμε μουσική, να δούμε μια ταινία ή ακόμα και να επισκεφτούμε ένα μουσείο.

Αυτά είναι τα δώρα του βασιλιά Internet. Εμείς τι θα κάνουμε;

(αφήνουμε ελεύθερους τους μαθητές να εκφράσουν τις απόψεις τους και να επιχειρηματολογήσουν γι’ αυτές)

• (το παραμύθι συνεχίζεται…)

2^η διδακτική ώρα (45’)

Τα δώρα του βασιλιά είναι πράγματι πολύ δελεαστικά. Σκέτος πειρασμός! Πώς να αντισταθούμε σ’ αυτά; Δεχόμαστε, λοιπόν, την πρόσκληση και μένουμε στο νησί. Η μέρα μας εκεί κυλά χωρίς να το καταλάβουμε. Βρισκόμαστε συνέχεια μπροστά σε μια οθόνη υπολογιστή. Μέσω αυτής μελετάμε, ενημερωνόμαστε, παίζουμε, χαζεύουμε, διασκεδάζουμε, γελάμε, τραγουδάμε, αποκτούμε φίλους, ερωτευόμαστε, αρρωσταίνουμε, θεραπευόμαστε. Ευτυχώς που υπάρχει πάντα ένα καμπανάκι που χτυπάει συγκεκριμένες ώρες και μας θυμίζει πως πρέπει να φάμε και να κοιμηθούμε. Πολλοί δε του δίνουν σημασία και εξακολουθούν να έχουν καρφωμένα τα μάτια στην οθόνη και τα χέρια στο πληκτρολόγιο.

Αφού πλέον έχουμε συνηθίσει τη ζωή σ’ αυτό το νησί και είμαστε εντυπωσιασμένοι, συμβαίνει κάτι αναπάντεχο. Κάτι εμφανίζεται στο νησί… Τι όμως;

Στο σημείο αυτό δείχνουμε το ακόλουθο σκίτσο του Μιχάλη Κουντούρη και ζητούμε να μας το περιγράψουν.

 

Εμφανίζονται στο νησί φίδια που περικυκλώνουν όλους τους υπολογιστές!

Η εικόνα του φιδιού με το μήλο στο στόμα παραπέμπει τους μαθητές, είτε αυθόρμητα είτε μετά από δική μας καθοδήγηση, στο προπατορικό αμάρτημα. Ζητούμε από τους μαθητές να κάνουν το συσχετισμό και να αναλογιστούνποιες παγίδες κρύβει αυτός ο μαγικός, ελκυστικός κόσμος του διαδικτύου.

Τα παρακάτω μειονεκτήματα του διαδικτύου θα μπορούσαν ενδεικτικά να αποτελέσουν τις απαντήσεις των μαθητών:

*     δεν είμαστε πάντοτε σίγουροι για το αν οι πληροφορίες που βρίσκουμε είναι σωστές (δεν είναι όλες οι πηγές έγκυρες),

 *     δεν υπάρχει προστασία των προσωπικών δεδομένων, καθώς ο καθένας μπορεί να έχει πρόσβαση σε πληροφορίες αυστηρώς προσωπικές (βλ. Facebook),

*     υπάρχει μεγάλος κίνδυνος οι χρήστες του Διαδικτύου, και κυρίως τα παιδιά και οι έφηβοι, να εξαπατηθούν και να παρασυρθούν σε παράνομες πράξεις ή σε ενέργειες που βλάπτουν τον εαυτό τους,

*     ελκύει τα παιδιά και τα αποσυντονίζει απομακρύνοντάς τα από τις καθημερινές σχολικές τους υποχρεώσεις,

*     ανθεί η «πειρατεία». Τραγούδια, ταινίες και παιχνίδια διακινούνται ελεύθερα και έτσι οι δημιουργοί τους χάνουν τα πνευματικά δικαιώματα των προϊόντων τους,

*     αν περνάμε τον ελεύθερό μας χρόνο μπροστά στον υπολογιστή «σερφάροντας» στο Internet, τότε κινδυνεύουμε να χάσουμε τους πραγματικούς μας φίλους (γιατί εικονικούς σίγουρα θα έχουμε αποκτήσει), να γίνουμε αντικοινωνικοί και χάνουμε την ευκαιρία να περάσουμε δημιουργικά το χρόνο μας.

(το παραμύθι συνεχίζεται…)

3^η διδακτικό δίωρο

Τα φίδια πολλαπλασιάζονται και μας περικυκλώνουν. Εμείς, όμως, δεν μπορούμε να αντιδράσουμε, δεν έχουμε τη δύναμη να απαρνηθούμε όλα αυτά τα «δώρα» που τόσο απλόχερα μας χάρισε ο βασιλιάς. Δεν αντιδρούμε. Συνεχίζουμε να ζούμε έτσι όπως έχουμε συνηθίσει.

Μετά από λίγο καιρό φτάνουν στο νησί μηνύματα από διάφορες οργανώσεις που προσπαθούν να μας αφυπνίσουν. Πρόκειται για μηνύματα συλλόγων «απεξάρτησης» από το Internet. Τα μέλη αυτών των συλλόγων κάποτε είχαν βρεθεί στη θέση μας, αλλά γλίτωσαν από το βασιλιά Internet. Τώρα θέλουν να βοηθήσουν κι εμάς, γιατί, όπως λένε, ο βασιλιάς μας εκμεταλλεύεται και μόνο κακό θέλει να μας κάνει. Τα μηνύματα που λαμβάνουμε είναι πολλά. Κάποια στιγμή κάποιοι από εμάς συνειδητοποιούν τι γίνεται και μας καλούν να αντιδράσουμε.

«Θα συλλάβουμε το βασιλιά και θα τον δικάσουμε!», είναι η απόφασή μας.

Η συνέχεια, λοιπόν, στην αίθουσα του δικαστηρίου[2] με το σκίτσο του Μιχάλη Κουντούρη.

Στο σημείο αυτό θα μπορούσαμε να εντάξουμε ένα παιχνίδι ρόλων, που θα αναπτυχθεί ομαδοσυνεργατικά. Ταυτόχρονα το παιχνίδι αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει και μια μορφή σύνδεσης με όσα ειπώθηκαν στις προηγούμενες διδακτικές ώρες.

Έξι μαθητές θα μοιραστούν τους «βασικούς» ρόλους:

-Βασιλιάς Internet (κατηγορούμενος)

-Δικηγόρος κατηγορουμένου

-Δικαστής 1

-Δικαστής 2

-Κατήγορος (μιλάει εξ’ ονόματος όλων των χρηστών)

-Δικηγόρος κατήγορου

Οι υπόλοιποι μαθητές θα χωριστούν σε 2 ομάδες των 10 ατόμων (υποθέτουμε πως έχουμε ένα τμήμα 26 μαθητών). Η μια ομάδα θα αποτελεί τους χρήστες και η άλλη ομάδα το ακροατήριο που μαζί με το δικαστή θα λάβουν την απόφαση.

Πριν ξεκινήσει η «δίκη» οι ομάδες έχουν 15’-20’ χρόνο να ετοιμάσουν το λόγο τους:

-Κατηγορούμενος και δικηγόρος: κείμενο υπεράσπισης (πόσα πολλά προσφέρει το Internet)

-Ομάδα χρηστών-κατήγορος-δικηγόρος: κατηγορητήριο (ποιες οι αρνητικές πλευρές του Internet)

- Δικαστές και ακροατήριο: γνωρίζοντας από τη δικογραφία την υπόθεση ετοιμάζουν τις ερωτήσεις που θα θέσουν στις δύο πλευρές.

«Άρχεται η συνεδρίαση!» …

Μετά τη λήξη της ακροαματικής διαδικασίας οι δικαστές και τα μέλη της ομάδας τους αποσύρονται από την αίθουσα για να συσκεφθούν και να λάβουν τις αποφάσεις τους.

• (το παραμύθι συνεχίζεται…)

4^η διδακτική ώρα

Έφτασε η ώρα της ετυμηγορίας…

Αυτή τη φορά όλοι οι μαθητές συμμετέχουν στη συζήτηση για το αν ο βασιλιάς Internet είναι αθώος ή ένοχος.

Τελικά ο κατηγορούμενος κρίνεται αθώος αλλά με περιοριστικούς όρους. Αυτοί θα είναι τα μέτρα που θα πρέπει να λαμβάνουμε ώστε το Internet να είναι εργαλείο στα χέρια μας και όχι η ίδια μας η ζωή, όπως για παράδειγμα:

-να ενημερωθούμε σωστά από τους ειδικούς για τους κινδύνους που διατρέχουμε,

-να ενημερωθούμε για τα τρόπους προστασίας,

-να χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο με σύνεση,

-να μην επισκεπτόμαστε ιστοσελίδες αμφιβόλου ποιότητας,

-να μην εμπιστευόμαστε πρόσωπα που γνωρίζουμε μέσα από τα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης,

-να ενημερώνουμε τους γονείς μας όταν δεχόμαστε απειλές μέσω διαδικτύου.

ü  Πρόταση δραστηριότητας: Το θέμα «Internet» προσφέρεται και για εργασία τύπου project. Θα μπορούσε να οργανωθεί ένα μεγάλο project διάρκειας 2-3 εβδομάδων.

1^ο βήμα: Συζήτηση μέσα στην τάξη για το προτεινόμενο θέμα και για τις διάφορες παραμέτρους υλοποίησης. Οι μαθητές θα πρέπει ελεύθερα να εκφράζουν τις απόψεις τους, να κρίνουν τις απόψεις άλλων και στο τέλος με ψηφοφορία να παίρνουν τις τελικές αποφάσεις.

Στο τέλος αυτής της διαδικασίας θα πρέπει να έχει αποφασιστεί:

-ποιος θα είναι ο τίτλος του project (π.χ. «Internet: Παράδεισος ή Κόλαση;»)

-πόση θα είναι η διάρκειά του

-πώς θα παρουσιαστεί το αποτέλεσμά του (π.χ. στη σχολική εφημερίδα, στην ολομέλεια της τάξης, στην ιστοσελίδα του σχολείου)

2^ο βήμα: Χωρισμός σε ομάδες

Για να χωρίσουμε τους μαθητές σε ομάδες, θα μπορούσαμε να θέσουμε ως κριτήριο τα ενδιαφέροντά τους και να αξιοποιήσουμε τη θεωρία των πολλαπλών τύπων νοημοσύνης του Gardner. Έτσι, θα διαμορφωθούν 7 ομάδες ανάλογα με τις μορφές ευφυΐας που προτάθηκαν αρχικά από τη θεωρία (στη συνέχεια προστέθηκε η οικολογική/νατουραλιστική νοημοσύνη):

- γλωσσική νοημοσύνη

- λογικομαθητική νοημοσύνη

-κιναισθητική νοημοσύνη

-χωρική/οπτική νοημοσύνη

-μουσική νοημοσύνη

-ενδοπροσωπική νοημοσύνη

-διαπροσωπική νοημοσύνη

3^ο βήμα: Συζήτηση ως προς τις δραστηριότητες που θα μπορούσε να αναπτύξει η κάθε ομάδα. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις ακόλουθες:

-γλωσσική νοημοσύνη: τι είναι και πώς ξεκίνησε το διαδίκτυο/ έρευνα σε έντυπο και ηλεκτρονικό υλικό και σύνθεση γραπτού λόγου για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του Ίντερνετ.

-μουσική νοημοσύνη: να συνθέσουν ένα τραγούδι που με εύκολους στίχους και μουσική θα ευαισθητοποιήσει τους συνομηλίκους τους.

-χωρική/οπτική νοημοσύνη/κιναισθητική νοημοσύνη: οι μαθητές αυτών των δύο ομάδων θα συνεργαστούν για να φτιάξουν αφίσες και μικρά αντικείμενα συμβολικά για την ημέρα αυτή.

-διαπροσωπική νοημοσύνη/ λογικομαθηματική νοημοσύνη: οι μαθητές αυτών των δύο ομάδων θα συνεργαστούν για να διενεργήσουν μια έρευνα μικρής κλίμακας. Θα συντάξουν ένα ερωτηματολόγιο για τη χρήση του Ίντερνετ, το οποίο θα μοιράσουν σε μαθητές του σχολείου, και στη συνέχεια θα αναλύσουν τα αποτελέσματα καταλήγοντας σε ορισμένα συμπεράσματα.

-ενδοπροσωπική νοημοσύνη: οι μαθητές με ανεπτυγμένο αυτό τον τύπο νοημοσύνης θα παρατηρήσουν τον εαυτό τους και θα οδηγηθούν σε συμπεράσματα για τη δική τους σχέση με τον υπολογιστή και το Ίντερνετ. Πρόκειται περισσότερο για μια διαδικασία αυτογνωσίας.

4^ο βήμα: Υλοποίηση όσων έχουν προγραμματιστεί (εμβόλιμα υπάρχουν διαλείμματα ενημέρωσης και ανατροφοδότησης)

5^ο βήμα: Παρουσίαση του αποτελέσματος εργασίας κάθε ομάδας.

Χρυσάνθη Σολομωνίδου

ΜΑ Φιλόλογος

---

[1] Η Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς Πλοήγησης στο Διαδίκτυο (Safer Internet Day) καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Ευρωπαίας Επιτρόπου Βίβιαν Ρέντινγκ. Η ημέρα αυτή αποτελεί εφαλτήριο ευαισθητοποίησης μικρών και μεγάλων στα θέματα που αφορούν την ασφαλή και ηθικά σωστή χρήση του Διαδικτύου, του κινητού τηλεφώνου και όλων των διαδραστικών τεχνολογιών που είναι πια κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Η Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου διοργανώνεται σε ετήσια βάση από το Πανευρωπαϊκό Δίκτυο Εθνικών Κέντρων Ενημέρωσης Insafe στο πλαίσιο του προγράμματος Safer Internet της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Για την Ελλάδα, η Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου διοργανώνεται από τη Δράση Saferinternet.gr του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, που αποτελεί τον Εθνικό Εκπρόσωπο του Δικτύου Insafe.

[2] Εις γνώση μας το σκίτσο παρερμηνεύεται. Στην πραγματικότητα πρόκειται για Ιερά Εξέταση. Οι μαθητές, όμως, αυτής της ηλικίας δεν έχουν διδαχθεί Μεσαιωνική Ιστορία και ως εκ τούτου δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν αυτή τη λεπτομέρεια. Βλέποντας την εικόνα την ερμηνεύουν ως αίθουσα δικαστηρίου. Δε θεωρούμε σωστό να επέμβουμε και να επιβάλλουμε τη σωστή ερμηνεία της εικόνας περιορίζοντας τον αυθόρμητο λόγο των μαθητών. Πρόκειται για μια μορφή τέχνης που αποτελεί ερέθισμα και χρησιμοποιείται για να βοηθήσει στην εξέλιξη της «ιστορίας» μας. Οι μαθητές την αντιλαμβάνονται ανάλογα με τον παραστατικό κύκλο των εμπειριών τους και αυτό είναι αποδεκτό.